Trung Quốc tận dụng điện mặt trời để chống sa mạc hóa

Trung Quốc đang tận dụng các trang trại điện mặt trời như một công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống sa mạc hóa. Bằng cách kết hợp việc trồng cây và chăn nuôi gia súc, các dự án này không chỉ ngăn chặn sự xâm lấn của sa mạc mà còn đối phó với các cơn bão cát nguy hiểm.

Tại một khu vực sa mạc ở Nội Mông, cách Bắc Kinh 805 km về phía tây, một dự án điện mặt trời khổng lồ đang được triển khai. Trong những thập kỷ tới, nhà chức trách tại Ordos dự kiến lắp đặt 100 gigawatt pin quang điện trên dải đất dài 400 km và rộng 5 km. Dự án này không chỉ nhắm tới việc sản xuất một lượng điện sạch khổng lồ mà còn có mục tiêu tái tạo đất hoang, phủ xanh khu vực rộng lớn ngang ngửa Puerto Rico, đồng thời hỗ trợ chăn nuôi gia súc. Để đạt được những mục tiêu này, chính quyền địa phương đang thực hiện chiến lược kết hợp giữa mở rộng công suất điện mặt trời và chống sa mạc hóa.

Trung Quốc đang đóng vai trò chủ chốt trong việc mở rộng công suất điện mặt trời toàn cầu, thống lĩnh chuỗi công nghiệp từ sản xuất, lắp đặt cho đến sửa chữa pin quang điện trên khắp thế giới. Tuy nhiên, những nỗ lực chống sa mạc hóa của Bắc Kinh, cũng như cách họ kết hợp phát triển hai lĩnh vực này, ít được chú ý hơn.

Sa mạc chiếm hơn một phần tư tổng diện tích đất của Trung Quốc. Từ thập niên 1950, Trung Quốc đã nỗ lực giảm thiểu tác động của các trận bão bụi và ngăn chặn sự xâm lấn của sa mạc vào các khu vực đô thị cũng như đất canh tác. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang khiến tình trạng sa mạc hóa trở nên nghiêm trọng hơn trên toàn cầu, Bắc Kinh càng tăng cường tập trung đối phó với thách thức này.

Việc kết hợp công nghệ điện mặt trời với những vùng đất giá rẻ và giàu ánh sáng mặt trời là một hướng đi hợp lý. Nhiều công ty Trung Quốc đã thử nghiệm triển khai các trang trại điện mặt trời trên sa mạc trong hơn một thập kỷ qua, với mức độ thành công khác nhau. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các dự án này đã bắt đầu ghi nhận những bước tiến quan trọng.

Một dự án kéo dài 6 năm trên sa mạc Kubuqi, gần Ordos ở Nội Mông, là kết quả của nhiều năm nỗ lực từ các nhà phát triển điện mặt trời. Ban đầu, họ đã áp dụng các biện pháp như dựng hàng rào chắn cát và trồng cây để bảo vệ các cơ sở khỏi những cơn bão cát. “Họ buộc phải hành động để giảm thiểu thiệt hại cho sinh thái và môi trường địa phương, đồng thời bảo vệ chính cơ sở của mình. Điều bất ngờ là những nỗ lực này đã giúp cỏ mọc trở lại trên sa mạc,” Wang Weiquan, Tổng thư ký Hội đồng Năng lượng và Môi trường thuộc Hiệp hội Nghiên cứu Năng lượng Trung Quốc, cho biết.

Theo một nghiên cứu năm 2022, các dự án điện mặt trời trên sa mạc đã dẫn đến hiện tượng phủ xanh đặc biệt, khi khoảng một phần ba diện tích đất dưới các trang trại điện mặt trời tại 12 sa mạc ở Trung Quốc bắt đầu xuất hiện thực vật. Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, ngoài việc tạo ra bóng râm, các tấm pin quang điện còn giảm tốc độ gió trên mặt đất, ngăn cát bị cuốn lên. Nhận thấy tiềm năng này, nhiều công ty điện mặt trời đã bắt đầu nghiên cứu và trồng các loại cây phù hợp dưới các tấm pin. Một trong những loại cây thành công là cam thảo, có khả năng tồn tại trong môi trường khắc nghiệt và cải tạo đất bằng cách hấp thụ nitrogen từ không khí.

Trang trại điện mặt trời tại Kubuqi, do Elion Resources Group quản lý, không chỉ sản xuất điện mà còn trồng khoai tây, dưa hấu và chăn nuôi cừu. Hoạt động nông nghiệp này không chỉ giúp giữ cát tại chỗ mà còn đóng góp vào các mục tiêu quốc gia như xóa đói giảm nghèo và tăng cường an ninh lương thực.

Từ năm 2017, một số công ty điện mặt trời lớn như Longi đã triển khai các dự án thử nghiệm trên sa mạc nhằm chứng minh lợi ích sinh thái và xã hội của mô hình này. Họ cũng liên tục cải tiến công nghệ để thích ứng với điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Một ví dụ tiêu biểu là nhà máy điện mặt trời 2 gigawatt tại Kubuqi, đã kết nối với lưới điện vào tháng 12 năm ngoái, sử dụng tấm pin hai mặt giúp tăng sản lượng điện và thay thế khung đỡ truyền thống bằng hàng dây dài, tạo không gian thuận lợi cho việc trồng trọt và chăn nuôi.