“Thay vì bán giá 0 đồng, điện áp mái cần phân phối theo hợp đồng”

Chuyên gia đề xuất cần loại bỏ các thuật ngữ “giá 0 đồng” hoặc “không thanh toán” trong dự thảo, thay thế bằng các thuật ngữ như “điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu có kết nối cần được phân phối theo hợp đồng”.

Quy định hiện tại gây hiểu lầm

Dự thảo Nghị định của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu vẫn đang gây tranh cãi. Một trong những điều gây tranh cãi là “nhà nước mua với giá 0 đồng cho sản lượng vượt công suất”.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, lưu ý rằng, cách ghi “giá 0 đồng” và “không thanh toán” có thể hiểu là “đơn vị điện lực ghi nhận với giá 0 đồng và không thanh toán cho bên bán”. Ông Tuấn cho rằng cách ghi này không rõ nghĩa, và đề xuất thống nhất cách ghi là “không mua bán”.

Trong bối cảnh này, Bộ trưởng Bộ Công Thương - Nguyễn Hồng Diên cũng nhận thấy quy định hiện tại đã gây hiểu lầm. Ông Diên nói:

“Chúng tôi quyết định không mua bán điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu ở thời điểm này. Trong tương lai, nếu có thực tiễn vận hành theo cơ chế đặc biệt này, chúng tôi sẽ xem xét điều chỉnh chính sách cho điện mặt trời mái nhà”.

Cùng ý kiến với ông Diên, PGS.TS Nguyễn Việt Dũng, Phó hiệu trưởng Trường Cơ khí, Đại học Bách Khoa, cũng ủng hộ không có việc mua bán và thương mại trong việc phát triển điện mặt trời áp mái. Ông nhấn mạnh rằng việc đấu nối chỉ diễn ra khi điện áp mái không đủ để sử dụng trong những giờ không có nắng hoặc trong những ngày thời tiết không ủng hộ.

“Nước Nhật mất 40 năm để phát triển năng lượng tái tạo và đến nay, tổng công suất của năng lượng tái tạo của Nhật trong lưới điện quốc gia mới dao động trong khoảng 30 - 40%. Nhưng chúng ta chỉ trong vòng 6 năm, tổng công suất của các nguồn điện năng lượng tái tạo đã đạt 28,5%. Điều này tạo ra một áp lực lớn lên lưới điện quốc gia và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không thể nào điều độ được”, PGS Nguyễn Việt Dũng phân tích và thông tin thêm.

Cần có hợp đồng

Trong cuộc trao đổi với VietnamFinance, TS Nguyễn Minh Phong, một chuyên gia kinh tế, đề xuất rằng trước tiên, cần điều chỉnh lại nội dung nghị định một cách chi tiết hơn. Ông đề xuất bổ sung một số định nghĩa quan trọng về điện mặt trời áp mái, tự sản tự tiêu.

Ngoài ra, ông Phong cho rằng cần có chính sách riêng cho phát triển điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu có kết nối và không kết nối. Trong đó, cần chú ý đặc biệt đến điện mặt trời tự sản tự tiêu có kết nối, vì việc mua với giá 0 đồng sẽ không công bằng và có thể dẫn đến lãng phí.

Ông Phong đề xuất loại bỏ các thuật ngữ “giá 0 đồng” hoặc “không thanh toán”, thay thế bằng các thuật ngữ như “điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu có kết nối được phân phối theo hợp đồng”. Ông cho rằng hợp đồng này cần phải quy định rõ ràng về thời gian, số lượng, chất lượng điện đưa lên, cùng với các cam kết, lợi ích và các điều khoản khác. Điều này sẽ khuyến khích người sản xuất điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu lưu trữ điện hoặc phát điện trong thời gian lâu, từ đó hỗ trợ ngành điện giảm thiểu sức ép thiếu điện.

Cuối cùng, ông Phong nêu quan điểm rằng cần áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần, giúp hạn chế việc đăng kí mua quá số lượng điện nhưng không sử dụng hết, gây ra dư thừa công suất và lãng phí nguồn điện. Ngoài ra, ông Nguyễn Đức Hạnh, Phó viện trưởng Viện Năng lượng, cho rằng cần có cách để xử lý sản lượng điện ghi nhận lên hệ thống mà không cần thanh toán tiền điện.

Theo ông Hạnh, đây là tài sản phát sinh và EVN phải đảm bảo các quy định tài chính của Bộ Tài chính. Do đó, cần tìm cách để EVN quyết toán theo các quy định tài chính.

Ông Hạnh cũng kiến nghị bổ sung cơ chế khuyến khích cho việc phát triển nguồn điện trong các khu vực sâu, xa, và hải đảo, nơi cần đầu tư nguồn và lưới điện phức tạp.