Tháo gỡ khó khăn cho hơn 100 dự án điện mặt trời

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ đạo việc xem xét cho hòa lưới hơn 100 dự án điện mặt trời từng bị thanh tra nhưng đã khắc phục các sai phạm, tạo điều kiện cho những dự án này tiếp tục hoạt động.

Giải pháp cho 154 dự án

Trong cuộc họp gần đây về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh rằng Chính phủ không đặt giới hạn cho sự phát triển năng lượng tái tạo, miễn là đảm bảo an toàn hệ thống và thúc đẩy chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo.

Cụ thể, 154 dự án điện mặt trời (ĐMT) trước đây thuộc diện thanh tra và đã có kết luận, Bộ Công Thương cần rà soát và cập nhật vào Kế hoạch các dự án ĐMT và điện gió không có sai phạm, hoặc đã khắc phục xong vi phạm. Những dự án này nếu đáp ứng tiêu chí về an toàn hệ thống, công nghệ truyền tải và hiệu quả kinh tế sẽ được đưa vào Kế hoạch để tránh lãng phí nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp (DN) và đáp ứng yêu cầu phát triển của địa phương.

Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), nhận xét rằng chỉ đạo của Phó Thủ tướng là một chính sách cởi mở, tháo gỡ những khó khăn và tạo động lực cho sự phát triển năng lượng tái tạo tại nhiều địa phương. Quan điểm chung là không lãng phí nguồn lực đầu tư của DN, đảm bảo phù hợp với công suất và lưới điện địa phương, mà không hợp thức hóa sai phạm.

Tuy nhiên, nếu các dự án ĐMT đã khắc phục sai phạm nhưng lưới điện khu vực đó đã quá tải thì cần xử lý thế nào để tránh lãng phí nguồn lực của DN? Chuyên gia Ngô Đức Lâm cho rằng việc tận dụng tối đa nguồn điện tái tạo là chủ trương nhất quán của Chính phủ. Dự án dù không nằm trong quy hoạch nhưng có lợi cho địa phương và không gây thất thoát cho DN sẽ được xem xét. Tuy nhiên, nếu lưới điện khu vực đó không ổn định và không đảm bảo an toàn nếu phát thêm, Bộ Công Thương buộc phải từ chối hoặc tìm giải pháp khác. Nguyên tắc quản lý điện lực là không lãng phí nhưng phải đảm bảo tính ổn định và an toàn cho lưới điện.

Đầu tư pin lưu trữ và cơ chế giá điện hai thành phần

Bộ Công Thương đã rà soát 154 dự án với tổng công suất 13.000 MW. Nếu tất cả các dự án này hòa lưới, sẽ gây quá tải. Ông Ngô Đức Lâm gợi ý rằng DN nên đầu tư pin lưu trữ nguồn điện để không làm ảnh hưởng đến lưới điện khu vực quá tải.

Chuyên gia năng lượng, TS. Nguyễn Huy Hoạch (Hiệp hội Năng lượng VN), cho rằng sản lượng điện từ 154 dự án ĐMT với 13.000 MW không thể đổ lên lưới cùng lúc. Theo quy hoạch, đến năm 2030 mới có 26.000 MW ĐMT. Bộ Công Thương dù rà soát đến đâu cũng chỉ cho phép công suất lên lưới từng bước một. Hiện lưới điện quốc gia đang quá tải tại một số khu vực phát triển “nóng” nguồn điện. Nếu cho phát lên lưới nguồn ĐMT này, sẽ xảy ra tình trạng nghẽn lưới, buộc phải cắt giảm công suất hoặc không thể ghi nhận nguồn phát tại một số thời điểm.

Để phát nguồn ĐMT lên lưới, sẽ phải cắt giảm điện từ các nguồn truyền thống khác, điều này không đơn giản. Ví dụ, nguồn điện than cần 5 tiếng để đốt lò, nếu ngắt đột ngột và cần đốt lại sẽ không kịp, gây thiếu điện và mất an toàn điện. Các loại hình điện khác nếu có hợp đồng mua bán điện mà bị cắt cũng dễ bị nhà đầu tư kiện. Do đó, nhà đầu tư ĐMT phải chấp nhận không được phát điện lên lưới vào một số khung giờ có nhu cầu thấp. Đổi lại, nếu đầu tư hệ thống pin lưu trữ, có thể bán điện vào giờ cao điểm với giá cao hơn.

Về giải pháp lâu dài, TS. Nguyễn Huy Hoạch đề nghị sớm có cơ chế giá điện hai thành phần để khắc phục các vấn đề này. Cơ chế này bao gồm giá công suất (phụ tải) - đăng ký theo nhu cầu sử dụng, và giá điện năng - lượng điện thực tế sử dụng. Giá điện hai thành phần khuyến khích sử dụng điện hiệu quả, từ đó nâng cao hệ số phụ tải điện, tiết kiệm điện và giảm đầu tư công suất nguồn hay mở rộng lưới điện. Đối với các đơn vị phát điện, cũng phải trả giá phụ tải khi không phát lên lưới. Chẳng hạn, vào buổi tối không có ĐMT hay mùa hạn thủy điện thiếu, nhà đầu tư vẫn phải trả giá công suất, bù cho các nguồn điện khác phải vận hành. “Có giá điện hai thành phần, tính minh bạch và công bằng trong giá điện huy động từ các nguồn sẽ tốt hơn, giải pháp cho các dự án ĐMT cũng dễ dàng triển khai hơn”, TS. Nguyễn Huy Hoạch kết luận.