Tác động của biến động giá điện đến lạm phát

Điện đóng vai trò quan trọng như một chi phí đầu vào trong hầu hết các ngành kinh tế và trong tiêu dùng của hộ gia đình. Khi giá điện tăng, dù là một phần nhỏ, sẽ có tác động đáng kể đến thu nhập, chi tiêu của người dân và tăng thêm chi phí của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong 4 tháng đầu năm đã tăng 3,93% so với cùng kỳ năm trước, gần với ngưỡng dưới của mục tiêu lạm phát hàng năm khoảng 4% - 4,5%. Tuy nhiên, từ nay đến cuối năm, áp lực lạm phát có thể sẽ gia tăng khi phải chịu tác động từ nhiều yếu tố khác nhau.

Đầu tiên, giá điện đang tăng. Theo Quyết định số 05 của Chính phủ, kể từ ngày 15/5, giá điện sẽ thay đổi mỗi 3 tháng một lần khi chi phí đầu vào tăng từ 3% trở lên. Dự kiến trong mùa hè năm nay, khả năng sẽ có nhiều ngày nắng nóng và cường độ cao hơn so với trung bình nhiều năm, làm tăng nhu cầu sử dụng điện.

Dự báo cho thấy nhu cầu sử dụng điện sẽ tăng cao cùng với việc tăng giá, ảnh hưởng không chỉ đến người dân mà còn đến doanh nghiệp phải chi trả nhiều hơn cho tiền điện. Mô hình giá điện tại Việt Nam áp dụng 6 bậc lũy tiến, với nguyên tắc sử dụng càng nhiều điện thì càng phải trả nhiều tiền, điều này sẽ làm tăng giá thành sản phẩm và ảnh hưởng trực tiếp đến giá điện tiêu dùng của hộ gia đình, từ đó tác động lên CPI.

Thứ hai, tỷ giá VND/USD vẫn tiếp tục chịu áp lực. Do lạm phát tại Mỹ duy trì ở mức cao, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) chưa có kế hoạch cụ thể về việc giảm lãi suất. Điều này có thể làm tăng chi phí nhập khẩu hàng hóa, nguyên liệu cho doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến lạm phát trong nước.

Thứ ba, giá xăng dầu trong nước vẫn chịu áp lực từ giá thế giới. Điều này đã góp phần tác động mạnh mẽ đến chỉ số lạm phát trong 4 tháng đầu năm. Chẳng hạn, nhóm giao thông tăng mạnh nhất với 1,95% (làm CPI chung tăng 0,19 điểm %), chủ yếu do giá xăng trong nước tăng 4,78%; giá dầu diezen tăng 2,01% do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá trong tháng.

Các chuyên gia quốc tế dự báo giá dầu thô có thể lên tới 100 USD/thùng do những biến động địa chính trị ngày càng căng thẳng, khó lường, chắc chắn sẽ tác động đến giá xăng dầu trong nước và ảnh hưởng mạnh đến chỉ số lạm phát trong những tháng cuối năm. Điều này cộng hưởng với các yếu tố nội bộ như việc điều chỉnh giá dịch vụ giáo dục, y tế và thực hiện chính sách cải cách tiền lương, tạo áp lực không nhỏ cho lạm phát.

Tuy nhiên, có kinh nghiệm trong việc điều hành lạm phát trong nhiều năm qua, Chính phủ vẫn có thể giữ được mục tiêu lạm phát 4% - 4,5%. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã và đang điều hành linh hoạt, đảm bảo tỷ giá ổn định trong biên độ từ 3% - 5%, và dự trữ ngoại hối của Việt Nam đủ dồi dào. NHNN sẵn sàng can thiệp để ổn định tỷ giá khi cần thiết.

Đề xuất nâng mức lạm phát mục tiêu hiện tại lên mức cao hơn, khoảng 5% (trong trường hợp cần thiết), để tạo dư địa cho chính sách tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp có thể chưa cần thiết. Trong vài năm trở lại đây, mặc dù Chính phủ đã thực hiện chính sách tài khoá và tiền tệ mở rộng thúc đẩy tăng trưởng, nhưng lạm phát vẫn ở dưới mức mục tiêu, cho thấy mức lạm phát mục tiêu hiện tại không phải là yếu tố kìm hãm tăng trưởng. Vấn đề lúc này là việc tổng cầu trong nước và quốc tế phục hồi chậm chạp và yếu, khu vực sản xuất kinh doanh chưa hấp thụ được chính sách tín dụng và tài khoá mở rộng.