Sóng ngầm cạnh tranh Nga - Trung Quốc ở khu vực giàu dầu khí

Nga và Trung Quốc đang âm thầm cạnh tranh để mở rộng ảnh hưởng tại khu vực giàu dầu khí Trung Á. Kazakhstan, nhà sản xuất dầu lớn nhất khu vực, đã tiến gần hơn tới Trung Quốc mà không làm tổn hại mối quan hệ với Nga. Đồng thời, Nga có khả năng sẽ sớm thay thế Turkmenistan trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn nhất cho Trung Quốc qua đường ống, mặc dù Trung Quốc cũng đang xem xét tăng cường nhập khẩu từ Turkmenistan.

Kazakhstan, quốc gia Trung Á duy nhất có biên giới chung với Nga, đang thận trọng duy trì mối quan hệ cân bằng với cả Moscow và Bắc Kinh. Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Kazakhstan, với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, Nga vẫn nắm đòn bẩy lớn do kiểm soát việc vận chuyển dầu của Kazakhstan tới Biển Đen qua đường ống Caspian CPC.

Trung Quốc mua một lượng dầu thô ổn định từ Kazakhstan qua đường ống từ Biển Caspi đến biên giới Trung Quốc, mặc dù chỉ một phần đi qua Nga. Bắc Kinh cũng đang thúc đẩy một “hành lang giữa” mở rộng để vận chuyển nhiều dầu hơn về phía tây qua Biển Caspian và sau đó bằng đường bộ tới Thổ Nhĩ Kỳ, như một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Tài sản quan trọng nhất của Trung Quốc trong khu vực là mạng lưới đường ống dẫn khí Trung Á - Trung Quốc, bao gồm ba tuyến song song A, B và C chạy từ Turkmenistan, qua Uzbekistan và Kazakhstan, đến tỉnh Tân Cương, Trung Quốc, với tổng công suất 55 tỷ mét khối mỗi năm. Kể từ khi tuyến đường ống đầu tiên đi vào hoạt động năm 2009, khối lượng đã tăng lên khoảng 35 tỷ mét khối/năm, phần lớn đến từ Turkmenistan.

CNPC sở hữu 50% cổ phần trong cả ba tuyến đường ống và có cơ sở sản xuất riêng ở Turkmenistan, giúp nước này tăng sản lượng từ mỏ khí Galkynysh. Turkmenistan là nhà cung cấp khí đốt đáng tin cậy và là đồng minh chiến lược vững chắc của Trung Quốc. CNPC có hợp đồng dài hạn để mua tới 60 tỷ mét khối khí đốt/năm từ Turkmenistan, trong khi công ty mẹ của CNPC là PetroChina có hợp đồng với Kazakhstan để mua tới 10 tỷ mét khối/năm thông qua mạng lưới đường ống Trung Á cho đến năm 2026.

Nga cũng đang nỗ lực cạnh tranh với Turkmenistan. Xuất khẩu khí đốt của Nga sang châu Âu đã giảm mạnh kể từ khi xung đột Ukraina bùng phát. Trong bối cảnh bị trừng phạt, Nga đang tăng sản lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và tăng nguồn cung cho Trung Quốc. Xuất khẩu qua đường ống Power of Siberia 1 dự kiến đạt 38 tỷ mét khối/năm vào năm 2025, giúp Nga vượt Turkmenistan trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của Trung Quốc. Gazprom, tập đoàn dầu khí Nga, đang thúc đẩy xây dựng đường ống Power of Siberia 2 để nâng tổng công suất lên 100 tỷ mét khối/năm.

Trung Quốc muốn có nhiều lựa chọn nhập khẩu khí đốt để không phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất. CNPC và Sinopec đã ký các hợp đồng dài hạn mua LNG từ Qatar, giúp Trung Quốc có thể không cần tăng mạnh nhập khẩu từ Nga và Turkmenistan để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng trong tương lai.

Với cách tiếp cận đa dạng hóa này, Trung Quốc có thể duy trì sự ổn định trong việc cung cấp năng lượng và tăng cường vị thế địa chiến lược của mình trong khu vực Trung Á.

Theo: Energy Intelligence