Rất cần khuyến khích điện mặt trời mái nhà

Bộ Công Thương không ủng hộ việc chi trả tiền cho phần điện từ hệ thống điện mặt trời mái nhà được phát vào lưới quốc gia, vì lo ngại về việc mất quy hoạch, ảnh hưởng đến an toàn hệ thống và nguy cơ lợi dụng chính sách. Thay vào đó, bộ đề xuất áp dụng cơ chế mua với giá 0 đồng cho sản lượng điện từ các hệ thống do người dân, tổ chức và doanh nghiệp tự nguyện phát lên lưới.

Điều này được rõ ràng nêu trong dự thảo Nghị định về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà, và Bộ Công Thương đang nỗ lực bảo vệ quan điểm này. Đây được đánh giá là một đề xuất không khuyến khích đối với phát triển điện mặt trời mái nhà, mặc dù đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ sau khi Chính phủ áp dụng thí điểm mua điện từ điện mặt trời mái nhà của người dân vào năm 2020.

Bộ Công Thương có lý do để lo ngại như vậy. Với tổng công suất hơn 9.500 MW, điện mặt trời mái nhà hiện đang đạt mức tương đương với ba nhà máy nhiệt điện lớn, nhưng lại phân tán ra trong hơn 103.000 dự án trên khắp đất nước, tạo ra thách thức lớn cho công tác điều tiết. Hơn nữa, tính không ổn định của điện mặt trời yêu cầu hệ thống luôn phải có nguồn điện dự phòng như thủy điện hoặc nhiệt điện để bù đắp khi trời không có nắng, từ đó tăng chi phí.

Tuy nhiên, không nên bỏ qua tiềm năng phát triển của điện mặt trời mái nhà vì những khó khăn này, đặc biệt khi những vấn đề kỹ thuật có thể được giải quyết thông qua biện pháp kỹ thuật.

Phát triển điện mặt trời mái nhà là một phương thức hiệu quả để thu hút nguồn lực xã hội cho việc phát triển nguồn điện, giảm áp lực trên hệ thống điện quốc gia. Đây cũng là một trong những giải pháp khả thi nhất để giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và tiến tới cam kết về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam.

Trong thực tế, nhược điểm về tính ổn định của điện mặt trời, cũng như điện gió, có thể khắc phục bằng cách đầu tư vào các hệ thống lưu trữ điện. Do đó, thay vì chi hàng tỉ đô la Mỹ để xây dựng các nhà máy nhiệt điện dự phòng, Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ để hướng dòng vốn đầu tư này vào các hệ thống lưu trữ năng lượng như thủy điện tích năng hoặc các trạm pin công suất lớn… một giải pháp được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng.

Ngoài ra, ngoài việc Nhà nước mua lại điện từ người dân thông qua Tập đoàn Điện lực Việt Nam, vẫn còn các giải pháp khác để khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà. Chẳng hạn, Nhà nước có thể hỗ trợ vốn, thậm chí là trợ giá, để người dân tự đầu tư lắp đặt hệ thống lưu trữ điện, tương tự như chính sách trợ giá thông qua việc miễn, giảm thuế trước bạ cho ô tô trong những năm qua. Nếu chính sách này kết hợp với việc hỗ trợ để phát triển ngành công nghiệp sản xuất pin trong nước, thì sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa lớn hơn trong nền kinh tế.

Hiện nay, chi phí đầu tư và giá cả của điện mặt trời và điện gió đang có xu hướng giảm, trong khi giá điện từ lưới quốc gia ngày càng tăng. Điều này tạo ra điều kiện thuận lợi cho Việt Nam để thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng tái tạo, bao gồm cả điện mặt trời mái nhà. Những gì cần thiếu chỉ là chính sách khuyến khích phù hợp.

Bên cạnh việc hỗ trợ mua lại điện từ người dân, thông qua Tập đoàn Điện lực Việt Nam, vẫn còn những giải pháp khác để khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà. Chẳng hạn, chính phủ có thể tăng cường các chính sách khuyến khích đầu tư và giảm rủi ro cho các dự án năng lượng tái tạo. Đồng thời, cần thiết lập các tiêu chuẩn về an toàn, chất lượng và hiệu suất cho các hệ thống năng lượng tái tạo, để tạo niềm tin cho người tiêu dùng và đẩy mạnh sự phát triển bền vững của ngành này.

Nắm bắt cơ hội của thị trường năng lượng tái tạo đang phát triển mạnh mẽ, Việt Nam có thể trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.