Quy hoạch điện VIII - Cần bổ sung và ban hành ngay một số chính sách cho 16 hạng mục cơ bản

Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023. Tuy nhiên, sau một năm triển khai, các dự án vẫn gặp nhiều vướng mắc. Để tháo gỡ bế tắc này, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam đã nghiên cứu 16 hạng mục cơ bản trong Quy hoạch và đề xuất bổ sung, ban hành ngay một số văn bản quy phạm pháp luật để triển khai dự án kịp tiến độ.

Theo quy định, sau khi Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2011-2020 kết thúc, ngành điện phải căn cứ vào Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII) để xây dựng nguồn và lưới điện phục vụ kế hoạch phát triển kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và một số nguyên nhân chủ quan khác, Quy hoạch điện VIII mới được phê duyệt vào ngày 15/5/2023.

Không giống trước đây, Quy hoạch điện VIII là quy hoạch “mở” - danh mục các dự án nguồn, lưới điện không liệt kê cụ thể thứ tự thời gian xây dựng và đưa vào vận hành. Sau khi phê duyệt, Bộ Công Thương đã lập Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 262/QĐ-TTg ngày 1/4/2024. Như vậy, thời gian thực hiện Quy hoạch điện VIII chỉ còn 6,5 năm so với thời gian 10 năm của giai đoạn này.

Xem xét 16 hạng mục cơ bản trong Quy hoạch điện VIII:

1. Các dự án xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật: 7 dự án, thời gian thực hiện từ 2023-2025, hy vọng đảm bảo đúng tiến độ.

2. Các dự án tăng cường năng lực khoa học, công nghệ, xây dựng trung tâm nghiên cứu cơ bản, trung tâm phát triển: Thực hiện từ 2023-2030, hy vọng đúng tiến độ.

3. Các dự án đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Từ 2023-2030, cần khẩn trương triển khai để đạt kết quả vào năm 2030.

4. Công suất nguồn điện gió ngoài khơi: Hiện tại chưa chọn chủ đầu tư, khó đảm bảo đưa 6.000 MW điện gió ngoài khơi vào vận hành năm 2030.

5. Các dự án điện gió trên bờ: Nếu được cấp phép đầu tư, khả năng đáp ứng tiến độ là phù hợp.

6. Công suất nguồn thủy điện nhỏ theo địa phương: Chưa nêu tên công trình và chủ đầu tư cụ thể, cần khẩn trương để đạt tổng công suất đến năm 2030.

7. Công suất nguồn điện sinh khối: Tăng thêm 766 MW từ 2023-2030, nhưng gặp nhiều khó khăn về thủ tục và giá mua điện.

8. Công suất nguồn điện từ rác: Tăng thêm 1.112 MW từ nay đến năm 2030, nhưng khả năng thực hiện đúng kế hoạch không cao.

9. Công suất nguồn điện mặt trời mái nhà: Hiện nay khó thu hút đầu tư do vướng mắc về chính sách mua bán điện và cho phép bên thứ ba đầu tư.

10. Các dự án nhiệt điện khí trong nước và điện khí LNG: Cần tháo gỡ sớm vấn đề hợp đồng mua bán điện để có thể đưa 22.400 MW điện khí LNG vào vận hành năm 2030.

11. Các dự án nhiệt điện than: Khó khăn trong việc thu xếp vốn, khả năng đưa vào vận hành năm 2030 là không khả thi.

12. Các dự án nguồn điện đồng phát, sử dụng nhiệt dư, khí lò cao: Hy vọng thực hiện đúng tiến độ.

13. Các dự án thủy điện tích năng: Thủy điện Tích năng Bác Ái có khả năng vận hành năm 2029, còn Thủy điện Tích năng Phước Hòa chưa có chủ đầu tư, khó đảm bảo 2.400 MW vào năm 2030.

14. Các dự án pin lưu trữ: Chưa rõ chủ đầu tư và giá điện, mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 300 MW pin lưu trữ là một dấu hỏi lớn.

15. Các dự án lưới điện truyền tải: Vướng mắc về thủ tục, lựa chọn chủ đầu tư và giá truyền tải, khó đảm bảo mục tiêu đề ra.

16. Các dự án đấu nối giải phóng công suất các nguồn điện: Chưa rõ địa điểm nguồn điện, chủ đầu tư và cơ chế lựa chọn, khả năng không đảm bảo đồng bộ.

Trước áp lực thời gian và tiến độ dự án, cần ban hành ngay các văn bản quy phạm pháp luật liên quan cơ chế, chính sách quy định về điện khí LNG, điện gió ngoài khơi, cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), điện mặt trời mái nhà, và hướng dẫn lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án nguồn điện, lưới điện truyền tải và phân phối.

Ngoài ra, cần ban hành cơ chế đặc thù cho điện gió ngoài khơi, khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, và cải tiến quy trình đầu tư xây dựng. Quy hoạch điện VIII cần được thực hiện với quyết tâm của các cấp chính quyền và nhà đầu tư để đảm bảo an ninh năng lượng cho nền kinh tế quốc dân đến năm 2030 và các năm sau.

Nguồn: Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam