Đề xuất 6 nhóm giải pháp để khơi 'mỏ vàng' điện khí LNG và điện gió

Việt Nam được đánh giá có tiềm năng lớn trong việc phát triển điện khí hóa lỏng (LNG) và điện gió ngoài khơi, nhưng thực tế, tiến độ phát triển của các lĩnh vực này đang gặp nhiều khó khăn và trở ngại. Để tháo gỡ những vướng mắc này và thúc đẩy các dự án điện khí LNG và điện gió ngoài khơi phát triển mạnh mẽ hơn, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam, đã đề xuất một loạt các giải pháp chi tiết. Cụ thể, ông đã chia thành sáu nhóm giải pháp lớn nhằm mục tiêu giải quyết các vấn đề hiện tại và mở đường cho sự phát triển bền vững của ngành năng lượng Việt Nam.

1. Sửa đổi cơ chế quản lý và thực thi:**

Giải pháp đầu tiên mà Tiến sĩ Thập đề xuất là sửa đổi điều lệ tổ chức hoạt động và quy chế tài chính của các tập đoàn kinh tế Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV). Theo ông, cần chú trọng đến quy định về điều kiện thu xếp vốn đối với các dự án không được cấp bảo lãnh Chính phủ. Điều này sẽ cho phép các tập đoàn có thể thế chấp tài sản với các đối tác trong hoạt động mua bán khí LNG và điện trong chuỗi dự án điện khí LNG và các hộ tiêu thụ điện. Ông cũng nhấn mạnh rằng Hội Dầu khí Việt Nam kiến nghị nâng cấp các nghị định về điều lệ tổ chức và quy chế tài chính của các tập đoàn này lên tương đương với các bộ Luật do Quốc hội ban hành, nhằm bảo đảm hành lang pháp lý đủ mạnh.

2. Hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách:**

Nhóm giải pháp thứ hai tập trung vào việc hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách. Tiến sĩ Thập cho rằng cần sửa đổi và bổ sung đồng bộ các bộ Luật quan trọng như Luật Điện lực, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Thuế, Luật Tài nguyên môi trường biển và hải đảo, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng, và Luật Đất đai. Sự sửa đổi này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc đầu tư, phát triển và vận hành các dự án điện khí LNG và điện gió ngoài khơi, đồng thời đưa ra các quy định rõ ràng về thuế phí, tiêu chuẩn phát thải, và các cơ chế giá.

3. Phát triển thị trường điện:**

Một nhóm giải pháp khác liên quan đến việc nghiên cứu và phát triển thị trường điện theo sát mục tiêu đã đề ra trong Quy hoạch điện VIII. Tiến sĩ Thập nhấn mạnh rằng cần xây dựng các cụm kho cảng LNG, nhà máy điện, và các khu công nghiệp hoặc nhà máy có nhu cầu sử dụng điện lớn một cách tập trung và đồng bộ. Điều này sẽ không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu quả đầu tư mà còn đảm bảo sự ổn định và bền vững cho thị trường điện khí LNG và điện gió ngoài khơi.

4. Tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm:**

Trong nhóm giải pháp thứ tư, Tiến sĩ Thập đề xuất việc tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế một cách sâu rộng hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng, bao gồm điện khí LNG và điện gió ngoài khơi. Ông cho rằng Việt Nam cần học hỏi các mô hình quản trị đầu tư hiệu quả từ các quốc gia có kinh nghiệm, từ đó áp dụng những kiến thức và kỹ năng này để cải thiện quy trình quản lý và phát triển các dự án năng lượng trong nước.

5. Thay đổi nhận thức và tư duy về năng lượng:**

Giải pháp thứ năm liên quan đến việc thay đổi nhận thức và tư duy về điện khí LNG và điện gió ngoài khơi. Hội Dầu khí Việt Nam đề xuất rằng điện khí LNG cần được khuyến khích tiêu thụ bởi các khu công nghiệp và các nhà máy chế biến, mở rộng hơn là phục vụ nền kinh tế quốc gia. Việc thay đổi nhận thức này sẽ giúp tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các dự án điện khí LNG và điện gió ngoài khơi.

6. Kiến nghị ban hành Nghị quyết chuyên đề của Quốc hội:**

Cuối cùng, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thập kiến nghị rằng Thủ tướng Chính phủ cần báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét và ban hành một Nghị quyết chuyên đề của Quốc hội. Nghị quyết này sẽ bao gồm các điều kiện cần thiết và cho phép triển khai các dự án điện khí LNG và điện gió ngoài khơi song song với quá trình hoàn thiện các bộ Luật liên quan. Điều này sẽ giúp thúc đẩy tiến độ của các dự án và tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc cho các hoạt động trong lĩnh vực này.

Các giải pháp trên được đưa ra dựa trên thực tế rằng việc điều chỉnh quy hoạch phát triển điện hiện nay còn thiếu hướng dẫn về trình tự, thủ tục thẩm định và phê duyệt đối với các dự án đầu tư. Bên cạnh đó, các cơ chế tài chính và thu xếp vốn cũng gặp nhiều vướng mắc do vượt giới hạn tỷ lệ an toàn tín dụng theo quy định của Luật Tổ chức tín dụng. Đặc biệt, hầu hết các dự án điện không được cấp bảo lãnh Chính phủ, điều này gây khó khăn trong việc vay vốn và thu xếp tài chính cho các dự án lớn, nhất là đối với các doanh nghiệp Nhà nước như Petrovietnam, EVN, và TKV.

Ngoài ra, Tiến sĩ Thập cũng chỉ ra rằng các chính sách ưu đãi cho đầu tư phát triển các dự án điện, sử dụng năng lượng tái tạo theo Luật Điện lực cũng chậm được ban hành, gây thêm khó khăn cho quá trình phát triển các dự án. Tiến độ của các dự án đấu nối và truyền tải điện còn chậm, làm khó khăn cho các nhà đầu tư trong việc ra quyết định và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.

Cũng cần lưu ý rằng, đối với thị trường điện khí LNG, Luật Giá hiện hành chưa quy định rõ về cước phí nhập khẩu, tồn trữ và tái hóa LNG. Điều này dẫn đến khó khăn trong quá trình đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán khí LNG và điện tương ứng. Tương tự, trong thị trường điện gió ngoài khơi, việc chấp thuận chủ trương và lựa chọn nhà đầu tư cũng gặp nhiều vướng mắc do các quy định pháp lý chưa đầy đủ và chưa đồng bộ giữa các văn bản quản lý pháp luật hiện hành.

Chính vì những lý do trên, mặc dù Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển điện khí LNG và điện gió ngoài khơi, nhưng tốc độ phát triển vẫn còn chậm. Hiện tại, chỉ có một dự án điện gió ngoài khơi được Thủ tướng Chính phủ cho phép khảo sát và nghiên cứu tiền khả thi, trong khi các nhà máy điện khí sử dụng khí khai thác trong nước và LNG cũng mới đạt được những kết quả nhất định.

Việc áp dụng các nhóm giải pháp mà Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thập đề xuất có thể sẽ giúp tháo gỡ những khó khăn hiện tại, thúc đẩy tiến độ của các dự án điện khí LNG và điện gió ngoài khơi, đồng thời đóng góp tích cực vào sự ổn định và an ninh năng lượng của Việt Nam trong tương lai.