'Cuối 2025 mới có dự án mua bán điện trực tiếp, không qua EVN'

Các chuyên gia nhận định rằng việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) không qua EVN còn khá phức tạp và cần thêm thời gian để hoàn thiện khung pháp lý, do đó “sớm nhất cuối 2025 mới có thể có dự án vận hành theo cơ chế này.”

Vào đầu tháng 7, Chính phủ đã ban hành Nghị định 80 về cơ chế DPPA, cho phép các đơn vị phát năng lượng tái tạo (như năng lượng mặt trời và gió) bán điện trực tiếp cho các khách hàng lớn, sử dụng điện từ 200.000 kWh mỗi tháng trở lên và đấu nối với hệ thống điện ở cấp điện áp từ 22kV trở lên. Hiện có khoảng 7.700 khách hàng đủ điều kiện tham gia, chiếm khoảng 40% tổng lượng điện tiêu thụ của cả nước.

Theo báo cáo của Công ty chứng khoán Rồng Việt (VDSC), DPPA sẽ khuyến khích các chủ đầu tư khởi động lại các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt là sau khi giá ưu đãi FIT 2 hết hiệu lực vào cuối năm 2020. Ví dụ, dự án điện gió Tân Phú Đông 1 (công suất 100 MW) đang đàm phán giá với EVN ở mức 908 đồng/kWh, nhưng nếu tham gia cơ chế DPPA, họ có thể đàm phán giá bán tốt hơn với các đơn vị có nhu cầu, ngoài EVN.

Mặc dù cơ chế DPPA mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp cắt giảm carbon và chuyển đổi sang năng lượng sạch, nhưng theo các chuyên gia, vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết. Các bên tham gia cần đàm phán giá dựa trên hợp đồng mẫu (PPA) do Bộ Công Thương cung cấp. Việc mua bán điện có thể thực hiện qua đường dây riêng hoặc qua lưới điện quốc gia, tuy nhiên, cả hai phương án này hiện vẫn thiếu hướng dẫn chi tiết từ các cơ quan quản lý.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết việc thực hiện DPPA sẽ gặp khó khăn, đặc biệt là trong việc đàm phán giá bán giữa các bên. Cơ chế giá điện hai thành phần, tách giá điện và phí truyền tải, cũng cần được nghiên cứu và áp dụng để đảm bảo công bằng giữa các bên.

Với việc mua bán điện qua đường dây riêng, các bên sẽ tự thỏa thuận công suất, sản lượng và giá, nhưng phải đầu tư chi phí cho đường dây. Chuyên gia từ VDSC cảnh báo rằng việc bổ sung lưới điện vào quy hoạch tỉnh và vùng sẽ rất phức tạp và tốn kém. Quy trình này yêu cầu các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt về an toàn, bảo trì và kiểm tra định kỳ hệ thống.

Các chuyên gia cũng lo ngại về chi phí cao khi đầu tư hệ thống lưu trữ pin (BESS) để ổn định lưới điện, trong khi giá bán lẻ điện hiện tại ở Việt Nam vẫn thấp hơn chi phí sản xuất điện từ khí LNG hay BESS. Họ kỳ vọng rằng mô hình giá điện hai thành phần sẽ giúp giải quyết tình trạng này trong tương lai.

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh, cho rằng việc triển khai chính sách DPPA cần có giai đoạn thử nghiệm để hoàn thiện dần các quy định và cơ chế. “Không có cơ chế nào hoàn hảo từ lúc ban hành, bởi mỗi doanh nghiệp có yêu cầu riêng,” ông nói.

Ảnh bìa: Nhà máy điện mặt trời đã đưa vào hoạt động ở TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Ảnh: Việt Quốc