Cuộc đua giành ưu thế về hydro xanh đang nóng lên trên toàn cầu

Một số khu vực trên thế giới đang tranh giành để đạt được sự thống trị trong lĩnh vực hydro xanh, bằng cách nhanh chóng phát triển năng lực sản xuất hydro, cơ sở hạ tầng giao thông và hành lang hydro.

Châu Á và Trung Đông đang nhanh chóng xây dựng năng lực sản xuất, trong khi châu Âu tập trung vào kết nối để đảm bảo vận chuyển hydro xuyên biên giới. Hydro được coi là chìa khóa cho quá trình chuyển đổi xanh, vì không giống nhiều nguồn năng lượng tái tạo khác, nó là chất mang đa năng có thể được sử dụng làm nhiên liệu cho ngành năng lượng vận tải và các ngành công nghiệp khó giảm thiểu khác.

Việc khử cacbon trong ngành hàng không, vận tải hàng hóa và các ngành công nghiệp như sản xuất sẽ phụ thuộc nhiều vào sản xuất hydro xanh trong khu vực. Điều này đã khuyến khích cả đầu tư công và tư nhân lớn vào lĩnh vực này trong những năm gần đây, nhằm tăng tốc sản xuất và thúc đẩy đổi mới công nghệ.

Hiện nay, hầu hết hydro được sản xuất trên toàn cầu đều có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch, với hydro xanh đóng góp chưa đến 1% sản lượng toàn cầu. Tuy nhiên, phù hợp với các cam kết về khí hậu và hướng tới chuyển đổi xanh, một số chính quyền tiểu bang đã đưa ra các chính sách hydro xanh và hỗ trợ tài chính để phát triển các dự án hydro xanh quy mô lớn trong những thập kỷ tới. Hiện tại, công suất hydro xanh toàn cầu là khoảng 180 kT, dự kiến sẽ hoàn thành thêm 14.000 kT vào năm 2030. Hiện Trung Quốc là nước tiêu thụ và sản xuất hydro lớn nhất.

Các quốc gia có đường ống sản xuất hydro xanh tham vọng nhất bao gồm Trung Quốc, Ả Rập Saudi, Thụy Điển, Mỹ, Anh, Đức, Việt Nam, Úc, Oman, Pháp và Canada. Vào năm 2023, Trung Quốc có công suất hydro dựa trên điện phân là 1060,9 kiloton đang ở giai đoạn phát triển cuối cùng. Trong khi cường quốc hydro xanh lớn thứ hai là Ả Rập Saudi có 339 kT, tiếp theo là Thụy Điển với 230,8 kT. Những con số này thể hiện sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Ả Rập Xê-út hiện đang xây dựng dự án hydro xanh lớn nhất thế giới cho đến nay, với công suất lên tới 4 GW năng lượng mặt trời và gió, để sản xuất tới 600 tấn hydro xanh mỗi ngày hoặc lên tới 200 GW mỗi năm.

Liên minh Châu Âu đặt mục tiêu sản xuất 10 triệu tấn và nhập khẩu thêm 10 triệu tấn hydro xanh vào năm 2030 để sử dụng cho ngành vận tải và khử carbon. Đức có những kế hoạch lớn cho tương lai về hydro xanh, với gần 14,2 tỷ USD vốn nhà nước dành cho việc phát triển khoảng hai chục dự án hydro. Thụy Điển đã mở cơ sở điện phân lớn nhất vào năm ngoái và dự kiến sẽ còn có nhiều cơ sở hơn nữa.

Tại Vương quốc Anh, chính phủ tin rằng hydro carbon thấp có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi của họ. Vương quốc Anh có kế hoạch phát triển công suất sản xuất hydro carbon thấp 5 GW vào năm 2030, tương đương với lượng khí đốt mà hơn 3 triệu hộ gia đình tiêu thụ hằng năm.

Tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi (MENA), một số quốc gia đang phát triển công suất hydro xanh, được hỗ trợ bởi nguồn tài trợ của nhà nước và tư nhân. Tháng này, tại Oman, tập đoàn nhà nước giám sát phát triển hydro xanh, Hydrom, đã vượt mục tiêu tài trợ hằng năm khi ký kết hai dự án mới ở Dhofar trị giá 11 tỷ USD. Tổng sản lượng hydro xanh của Oman hiện dự kiến sẽ đạt 1,38 triệu tấn mỗi năm vào năm 2030. Vòng đấu giá hydro xanh thứ hai của Hydrom đã thu hút hơn 200 công ty muốn đầu tư vào lĩnh vực này ở Oman.

Chính phủ Maroc tuyên bố sẽ phân bổ 1 triệu ha cho các dự án hydro xanh, với 300.000 ha dành cho giai đoạn phát triển đầu tiên, nhằm thu hút đầu tư tư nhân lớn hơn. Thủ tướng Maroc kỳ vọng sẽ giúp quốc gia Bắc Phi này đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Hơn 100 nhà đầu tư đã bày tỏ sự quan tâm đến việc sản xuất hydro xanh ở Maroc, được khuyến khích bởi điều kiện thuận lợi để sản xuất năng lượng mặt trời và gió.

Ở châu Á, Trung Quốc đang nhanh chóng phát triển công suất hydro xanh, với công suất lắp đặt ước tính 1,2 GW vào cuối năm 2023. Hội đồng Hydro và McKinsey dự đoán rằng Trung Quốc sẽ là thị trường lớn nhất về hydro sạch vào giữa thế kỷ này, vận chuyển hầu hết nguồn cung qua đường ống để sử dụng trong nước.

Tại Việt Nam, chính phủ đã đưa ra chiến lược phát triển hydro quốc gia vào tháng 2 vừa qua. Việt Nam đặt mục tiêu sản xuất từ 100.000 đến 500.000 tấn hydro mỗi năm từ năng lượng tái tạo và thu hồi carbon vào cuối thập kỷ này. Con số này dự kiến sẽ tăng lên từ 10 triệu đến 20 triệu tấn mỗi năm vào năm 2050.

Ở hầu hết các khu vực trên thế giới, hydro xanh đang ở giai đoạn phát triển sơ khai. Tuy nhiên, một số quốc gia có đường ống sản xuất hydro xanh đáng kể, hy vọng sẽ phát triển trong thập kỷ tới, nhằm hỗ trợ quá trình khử cacbon cho các ngành công nghiệp khó giảm thiểu như vận tải và công nghiệp nặng.

Trung Quốc chắc chắn vẫn là nhà sản xuất hydro xanh lớn nhất, nhưng một số quốc gia khác cũng đang phát triển chiến lược hydro xanh để hỗ trợ phát triển khu vực, giảm sự phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài trong việc cung cấp nhiên liệu tái tạo.