Bộ trưởng Công Thương: Việc quy định mua điện từ pin mặt trời trên mái nhà giá 0 đồng gây hiểu lầm

Dự thảo nghị định về điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu đang gây tranh cãi về việc “mua điện dư thừa phát lên lưới điện quốc gia với giá 0 đồng”, và đang được giới chuyên môn đặt ra những phản biện chi tiết. Bộ Công thương đang tiếp thu và giải trình ý kiến góp ý để hoàn thiện dự thảo này.

Theo đề xuất của Bộ Công thương, nếu không kết nối vào lưới điện quốc gia, điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu có thể phát triển mà không bị giới hạn về công suất. Tuy nếu kết nối vào lưới điện quốc gia, sản lượng điện sẽ được ghi nhận với giá 0 đồng chỉ đối với công suất không vượt quá 2.600 MW.

Các hộ gia đình được kết nối vào hệ thống điện quốc gia sẽ được hưởng nhiều ưu đãi, bao gồm miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực, không cần phải điều chỉnh hay bổ sung đất năng lượng và công năng theo quy định của pháp luật, cùng với việc giảm bớt thủ tục và quy trình phức tạp.

“Có thể giá dương, giá âm chứ không có khái niệm giá 0 đồng”

Dự thảo này gây tranh cãi và khó hiểu, theo TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách. “Ngay cả khi chúng tôi tham gia vào mạng lưới của những chuyên gia điện lực họ cũng cảm thấy khó hiểu”, ông Việt nói. Ông đề xuất rằng cụm từ “mua 0 đồng” nên bị loại bỏ, vì không phản ánh đúng với kinh tế thị trường. Theo ông, “Ở nước ngoài có thể giá dương, giá âm chứ không có khái niệm mua 0 đồng”.

Phó chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, ông Nguyễn Anh Tuấn, nhấn mạnh tiềm năng điện mặt trời mái nhà của Việt Nam rất lớn, đạt trên 140.000 MW, và tiềm năng từ các khu công nghiệp hiện có được ước tính gần 20.000 MW. Tuy nhiên, dự thảo nghị định tập trung vào cơ chế quản lý điều hành và khuyến khích cho 2.600 MW điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, điều này gây ra sự đồng tình và đồng thời góp ý về việc giới hạn công suất theo quyết định 500 của Thủ tướng về quy hoạch điện VIII.

Ông Tuấn cho rằng, dự thảo cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng về lợi ích chi phí và cân nhắc về giá cả phù hợp để tránh lãng phí tiềm năng và hiểu nhầm về khái niệm “giá 0 đồng”. Ông cũng đề xuất việc sử dụng thuật ngữ “không mua bán” thay vì “không thanh toán” để làm rõ hơn ý nghĩa trong văn bản.

Chủ trương của loại hình này là cho mục đích tự dùng, không mua bán.

Dứt khoát không mua bán

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên thừa nhận rằng, trong dự thảo có quy định “nhà nước mua với giá 0 đồng với sản lượng vượt công suất, hay nói cách khác là vượt nhu cầu của đối tượng sử dụng điện”, điều này đã gây hiểu lầm cho một số người.

“Với tư cách bộ trưởng, tôi thấy ban soạn thảo cần rút kinh nghiệm nghiêm túc chỗ này”, ông Diên nói và nhấn mạnh việc truyền thông cũng phải thận trọng tránh hiểu nhầm chính sách của Chính phủ về chủ trương tự sản tự tiêu.

Ông Diên đề xuất rằng “Dứt khoát không mua bán điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu ở thời điểm này, còn trong tương lai, nếu chúng ta đã có thực tiễn vận hành theo cơ chế chính sách đặc biệt này thì chúng ta sẽ có thể có sự điều chỉnh chính sách cho điện mặt trời mái nhà”.

PGS Nguyễn Việt Dũng, Phó Hiệu trưởng trường cơ khí Đại học Bách Khoa, đồng tình với quan điểm của Bộ trưởng Bộ Công thương, cho rằng, về mặt kỹ thuật không nên có việc mua bán và thương mại trong việc phát triển điện mặt trời mái nhà. Ông nhấn mạnh rằng việc đấu nối chỉ diễn ra trong điều kiện điện áp mái không đủ để dùng trong những giờ không có nắng hoặc những ngày thời tiết không ủng hộ.

Ông Dũng cũng đưa ra ví dụ của nước Nhật để minh họa về sự phát triển của năng lượng tái tạo và áp lực lên lưới điện quốc gia. Ông nhấn mạnh rằng “một áp lực khủng khiếp lên lưới điện quốc gia và EVN không thể nào điều độ được do năng lượng mặt trời là năng lượng phi tuyến, chỉ cần một đám mây đi qua là lập tức tải tụt xuống ngay”.

Về lo ngại về lãng phí khi đầu tư do không mua điện dư thừa, chuyên gia năng lượng Lã Hồng Kỳ gợi ý, các tổ chức, cá nhân nên tham khảo các cơ quan độc lập để tính toán công suất lắp đặt phù hợp với mức tiêu thụ điện năng để tránh tình trạng dư thừa.